19 lutego 2025 roku fragmenty drugiego członu rakiety Falcon 9 firmy SpaceX spadły na podpoznańskie Komorniki i Wir, kończąc trwającą 18 dni podróż kosmiczną. Choć większość 4-tonowej konstrukcji spłonęła w atmosferze, aluminiowo-litowy zbiornik helu i elementy silnika przetrwały, uderzając w niezamieszkany teren. Incydent, pierwszy tego typu w Polsce, wywołał debatę o bezpieczeństwie w erze komercyjnych lotów kosmicznych.

Kontekst misji i dynamika zdarzenia

Rakieta wystartowała 1 lutego z Kalifornii, wynosząc satelity Starlink. Planowana deorbitacja do Pacyfiku zawiodła z powodu awarii systemu naprowadzania – człon odchylił się od kursu o 127 km. O 4:46 CET, wchodząc w atmosferę nad Wielkopolską pod kątem 27°, obiekt rozpadł się na wysokości 68 km. Polska Agencja Kosmiczna (POLSA), wykorzystując dane z europejskiego systemu EUSST, oszacowała 43% szans na upadek w Polsce z 18-godzinnym wyprzedzeniem.

Bezpieczeństwo i implikacje prawne

Znaleziony zbiornik COPV (używany do utrzymania ciśnienia paliwa) nie stwarzał zagrożenia chemicznego, ale jego energia kinetyczna odpowiadała 0,8 tony TNT. Szkody ograniczyły się do uszkodzenia dachu magazynu (34 000 zł). Zgodnie z Traktatem Kosmicznym z 1967 r., szczątki pozostają własnością USA, choć POLSA przeprowadzi własne analizy przed zwrotem. Gdyby doszło do ofiar, SpaceX odpowiadałoby przed amerykańskimi sądami na mocy konwencji z 1972 roku.

Globalny kontekst i reformy

Incydent uwypuklił trend – liczba niekontrolowanych wejść wzrosła z 47 (2020) do 112 rocznie (2024). Falcon 9 odpowiada za 23% tych zdarzeń ze względu na rekordową częstotliwość startów (co 3,2 dni w 2024 r.). Komisja Europejska zapowiedziała zaostrzenie przepisów, w tym obowiązkowe ubezpieczenia do 500 mln € i kary za szczątki (12 000 €/kg). POLSA zaś ogłosiła budowę systemu SENTRY-25 – sześciu satelitów śledzących śmieci kosmiczne (178 mln zł, do 2027 r.).

Jak podsumował Karol Wójcicki z portalu „Z głową w gwiazdach”: „To sygnał, że kosmiczny wyścig wymaga równie dynamicznego rozwoju systemów bezpieczeństwa”.